توضیح سایت: ترجمه مقاله کوتاه حاضر به منظور روشن شدن بیشتر کانتکست وقایعی است که هم‌اکنون در آفریقا در جریان است و خروج نیروهای فرانسوی و آلمانی از مالی و همچنین تشدید وخامت روابط کشورهائی مانند بورکینا فاسو با فرانسه و تشدید جدال با روسیه نشانه‌های اوجگیری آن را به نمایش می گذارند. قبل تر ما مقاله مفصل تری تحت عنوان «مالیات برای کار خیر برده‌داری فرانسه» را نیز در همین زمینه منتشر کرده بودیم.

*************

فرانک آفریقائی موسوم به CFA واحد پول رسمی 14 مستعمره سابق فرانسه است. چاپ اسکناس های مورد نیاز این 14کشور در شهر کوچک فرانسوی شامالیه Chamalières صورت میگیرد و ذخایر ارز آفریقا نیز تماماً تحت قیمومیت پاریس نگه داری میشود. به این طریق قدرت استعماری سابق کماکان از منافع اقتصادی و سیاسی فرانسه در آفریقا محافظت می کند. یولیان براندشتتر گزارش می‌دهد، که در اروپا نیز با استفاده از ارز سیاست در خدمت نخبگان جامعه شکل میگیرد.

کار چاپ اسکناس برای بانک فرانسه "Banque de France" در شهر کوچک شامالیه Chamalières صورت میگیرد، یعنی جایی که اسکناس های یورو فرانسه چاپ می شوند. در همان شهر فرانک آفریقائی CFA نیز چاپ می شود. فرانسه این ارز را به عنوان پول رسمی مستعمرات سابق خود یعنی بنین، بورکینافاسو، گینه بیسائو، ساحل عاج، مالی، نیجر، سنگال، توگو، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، کنگو، گینه استوایی و گابن پس از جنگ جهانی دوم به جریان انداخت. این واحد پول بعداً به [اسم کنونی CFA] Communautés Françaises d'Afrique تغییر نام داد.

کشورهای حوزه فرانک آفریقائی موظفند 85 درصد از ذخایر نقدی خود را نزد خزانه داری فرانسه در پاریس واریز کرده و به قیمومیت بگذارند – این کشورها حتی در دوران کمبود پول نیز به این ارز دسترسی ندارند. علاوه بر این، فرانک آفریقائی به یورو گره خورده است: 655.957 فرانک آفریقائی معادل یک یورو است. بنابراین فرانسه با فرانک آفریقائی و عضویت خود در اتحادیۀ اروپا نفوذ اقتصادی و سیاسی تعیین کننده ای بر کشورهای رسما مستقلی اعمال می کند که سابقا مستعمرات این کشور را تشکیل میداده اند.

فرانسه تصمیم گیرنده است

هیأتهای مدیریت این پولها در فرانسه در مورد موارد استفادۀ این پولها حق وتو دارند. آنها تصمیمات مهم بانک مرکزی آفریقای غربی را مسدود می کنند. برخی از تصمیمات در مورد هزینه کردن این پولها را نیز فرانسه به راحتی و بدون هر گونه مشورتی اتخاذ می کند. به عنوان مثال، در سال 1994 فرانسه به طور یکجانبه تصمیم به کاهش دادن نرخ فرانک آفریقائی CFA گرفت، اقدامی که باعث شد تا قیمت محصولات مصرفی برای کشورهای عضو CFA تقریباً یک شبه 50 درصد افزایش یابند، از یک سو کالاهای صادراتی با نصف قیمت به فرانسه صادر شوند و همزمان قیمت کالاهای وارداتی دو برابر شد.

برای مدت طولانی قیمت کالاهای وارداتی فرانسوی‌ به کشورهای جنوب صحرای آفریقا - که از طریق مقررات صدور کالا و حمایتهای سیاسی از صادرات کالاهای فرانسوی اعمال می‌شد - 30 درصد بالاتر از قیمت‌ بازار جهانی برای کالاها و خدمات مشابه مقایسه بود.

سلف سرویس برای نخبگان فرانسوی

با براه اندازی حوزه مالی فرانک آفریقائی، فرانسه توانست منافع دراز مدت اقتصادی و سیاسی خود را تضمین کند. حوزه ارزی نه تنها به عنوان یک بازار بزرگ برای فروش محصولات فرانسوی عمل می کند، بلکه همچنین فرانسه را قادر میسازد، به طور مداوم بر روی استخراج مواد خام ارزان قیمت مانند کاکائو، قهوه، چوب، طلا، نفت و اورانیوم از منطقه اقتصادی غرب آفریقا دست داشته باشد.

نافعان این سیستم پولی استعماری کنسرن های بین المللی (عمدتاً فرانسوی) هستند که اغلب سودی دو برابر سود حاصل در فرانسه را در این کشورهای آفریقایی کسب می کنند. از طرف دیگر شرکت های فرانسوی که در کشورهای CFA سرمایه گذاری می کنند، به لطف قوانین "انتقال آزاد سرمایه" می توانند تمامی سود کسب شده خود در این کشورها را به اروپا بازگردانند. شرکت های چند ملیتی مانند Bolloré، Bouygues و Total بیشترین سود را از این رابطه می برند.

این سیستم تضمین سود برای شرکت‌های اروپایی را بدون پرداخت هیچ هزینه ای برای آن امکانپذیر می‌سازد: و این شهروندان آفریقایی هستند که ثبات نرخ ارز های اروپائی را از طریق پشتوانۀ ذخایر ارزی انبار شدۀ خود در خزانه‌داری فرانسه پرداخت می‌کنند. بنابراین حوزه مالی فرانک آفریقائی به واقع نوعی سلف سرویس برای نخبگان فرانسوی است.

بردگی پولی

برای کشورهای CFA، حوزه فرانک به معنای تسلط بیگانگان بر سرنوشت آنها، کمبود پول و پرداخت نرخ بهره بالا است. به ویژه فرار چشمگیر و عظیم سرمایه برای این جوامع بسیار دردناک است: نخبگان محلی مقادیر زیادی ثروت را به فرانسه انتقال میدهند که در نتیجۀ آن این دولت‌های استثمار شده و با بنیۀ ضعیف مالی در غرب آفریقا، بخشی از کسری بودجه فرانسه را تأمین می‌کنند. از اینرو تصادفی نیست که 14 کشور منطقه فرانک در فهرست "کشورهای فقیرِ به شدت بدهکار" (HIPC) قرار دارند.

اخیرا اقتصاددان آفریقائی کاکو نوبوکپو انتقاد خود را از "بندگی پولی" مطرح کرد که توسط امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه نیز ادامه داده می شود. رژیم پولی فرانسه تنها به معنای وجود یک خشونت نمادین نیست. از اینرو جملۀ معروف سخنگوی پان آفریکن و اولین رئیس جمهور گینه، سکو توره، در مورد نوع رابطۀ این کشورها با فرانسه کماکان از اعتبار کامل برخوردار است که: "ما فقر در آزادی را به ثروت در بردگی ترجیح می دهیم."

خشم فرانسه

توره تنها رئیس جمهور آفریقایی نبود که غضب پاریس را به خاطر تلاش برای خروج از منطقه مالی فرانک CFA را با جان خود پرداخت. توماس سانکارا، رئیس جمهور سابق بورکینافاسو و سیلوانیوس المپیو، اولین رئیس جمهور جمهوری توگو نیز پس از بیان علنی نیت خود برای ترک منطقه مالی فرانک ترور شدند.

کودتاها، اعمال زور و خشونت فرانسه توانسته اند تا به امروز این ارز زنده نگه دارند. اگر کشورهای آفریقایی قصد رها سازی خود از دیکتاتوری امپریالیسم فرانسه را دارند، میبایستی کنترل پول خود را دوباره به دست گیرند.

یورو نیز یک سلاح است

از قضا این واقعیت که میتوان از سیاست پولی به عنوان یک سلاح موثر استفاده کرد، فقط در مورد آفریقا صادق نیست. در اتحادیه اروپا نیز ارز ابزار کنترل و قدرت است. بسیاری از کشورها و صدها میلیون نفر انسان به یورو وابسته هستند که سرنوشتشان توسط نهادی با کمترین مشروعیت دموکراتیک، یعنی بانک مرکزی اروپا (ECB) کنترل شده و رقم میخورد. بانک مرکزی اروپا این قدرت را دارد که کل اقتصاد یک کشور را به منظور دفاع از منافع سیاسی معینی خفه کند. این عملکرد خود را در مورد یونان به وضوح نشان داد، جایی که بانک مرکزی اروپا در سال 2015 به راحتی دسترسی بانک های یونانی [برای دیکتۀ سیاست معینی] به چرخۀ پول را قطع کرد.

این حکم چه در مورد آفریقا و چه در مورد جنوب اروپا صادق است که: اگر قرار است با مداخله اقتدارگرایانه بر پایۀ زندگی مادی مردم مقابله شود، به یک سیاست پولی دموکراتیک نیاز خواهیم داشت. ارز اجازه ندارد ابزار اعمال ستمگری باشد.

یولیان براندشتتر

مارس 2018

ترجمه تحریریه سایت

https://mosaik-blog.at/cfa-francs-waehrung-als-waffe-frankreich-afrika-wirtschaftsinteressen/