یادداشت:

در حالی که کودتای دیپلماتیک بچه پولدارها در ونزوئلا روز به روز با موانعی بزرگتر روبرو می شود و ناامیدی در باب سرانجام آن به کلان رسانه های غربی حامی کودتا نیز راه می یابد، در گوشه دیگری از کارائیب طوفان خشمگین جنبشی از توده های محروم و گرسنه سردسته کودتاچیان را هدف قرار داده است. پرچمهای آمریکا به آتش کشیده می شوند و در خیابانهای پورت دو پرنس کابوسی باور نکردنی ظاهر می شود. نه تنها پرچمهای ونزوئلا در دست مردم خشمگین به اهتزاز در می آید، بلکه حتی از این هم فراتر، هائیتیائی ها آغاز کرده اند شعار "زنده باد پوتین" سر دهند. این گزارش فرانس پرس است و نه آر-تی روسیه. چه کابوسی برای بولتون و شرکا در واشنگتن و آن سوی آبها در اروپای "متمدن".

اکنون سفارت آمریکا از کلیه آمریکائیان خواسته است که هائیتی را در اسرع وقت و به هر طریق که می توانند ترک کنند و جان بولتون، این دلقک خونریز، به تقبیح خشونت پرداخته و ضمن حمایت از رئیس جمهور بر دفاع از دمکراسی تأکید نموده است.

مقاله کیم آیوس تصویر فشرده اما نسبتا روشنی از وقایع هائیتی را به دست می دهد و بر این نظر است که واکنش به کودتای ونزوئلا چاشنی این قیام توده ای را زده است. کودتای آمریکائی-غربی ونزوئلا اکنون به بومرنگی بر علیه خود دول کودتاچی بدل می شود. چه واقعه زیبائی.

ارزش اطلاعاتی گزارش کیم آیوس عدم دقت آن در مفاهیم را به خوبی جبران می کند. آیوس ژورنالیست همکار پرتال هائیتی لیبرته است که در پورت دو پرنس، پایتخت این کشور، به سر می برد.

بهمن شفیق

17 فوریه 2019

انقلاب در حال تکوین هائیتی مستقیما به ونزوئلا ربط دارد

کیم آیوس

با قیام سرتاسری توده ها برای بیرون راندن ژوونل مویزه از قدرت به دلیل فساد، تفرعن، وعده های نادرست و دروغهای بی پرده اش، هائیتی برای هفتمین روز متوالی در هرج و مرج است. اما این بحران با کنار رفتن مویزه که به نظر قطعی می رسد، پایان نخواهد یافت.

انقلاب کنونی تمام شواهدی از یک انقلاب عمیق و غیر قابل توقف را از خود به نمایش می گذارد که 33 سال قبل بر علیه دیکتاتور هوس باز ژان کلود دوالیه معروف به بِیبی دوک Baby Doc از خود نشان داده بود. همان کسی که پروازش در 7 فوریه سال 1986 از هائیتی با یک هواپیمای سی 130 نیروی هوائی آمریکا به یک تبعید گاه طلائی در فرانسه پس از دو ماه شورش، نقطه آغاز دورانی 5 ساله از تلاطمات را رقم زد.

علیرغم سرکوب شدید، کشتار، یک انتخابات تقلبی و سه کودتا، آن قیام در 16 دسامبر سال 1990 به یک انقلاب سیاسی منجر شد که به پیروزی چشمگیر ژان برتراند آریستید، روحانی ضد امپریالیست رهائیبخش در جریان یک انتخابات انجامید که "دومین استقلال" هائیتی را در 7 فوریه 1991 اعلام نمود.

در زمانی که ساندینیستهای نیکاراگوئه و اتحاد جماهیر شوروی تازه مغلوب شده بودند، مردم هائیتی برای نخستین بار پس از پیروزی سالوادور آلنده در شیلی در دو دهه قبل از آن، دستگاه مهندسی انتخابات واشنگتن را در آمریکای لاتین شکست دادند. نمونه هائیتی الهام بخش افسر جوانی در ارتش ونزوئلا به نام هوگو چاوز بود تا با به کار بردن همان نسخه آغازگر موجی صورتی از انقلابات سیاسی از طریق انتخابات در آمریکای جنوبی باشد.

واشنگتن همانطور که در 30 سپتامبر 1991 بر علیه آریستید کودتائی را سازمان داده بود، در 11 آوریل 2002 بر علیه چاوز نیز اقدام به کودتائی مشابه نمود. اما این کودتا در عرض دو روز از دست مردم ونزوئلا و رده های پائینی ارتش شکست خورد.

علیرغم این پیروزی چاوز متوجه آن بود که انقلاب سیاسی 1998 ونزوئلا که وی را به قدرت رسانده بود به تنهائی قادر به بقا نخواهد بود و واشنگتن ماشین عظیم دخالتگری و قدرت اقتصادی اش را برای منکوب کردن پروژه ساختمان "سوسیالیسم قرن 21" ونزوئلا به کار خواهد گرفت و انقلاب وی ناچار است پلی به سوی همسایگان خود در آمریکای لاتین باز کند و نمونه ای برای آنانی باشد که زیر منگنه فشار عمو سام قرار داشتند.

با استفاده از ثروت عظیم نفتی ونزوئلا، چاوز با ائتلاف پترو کارائیب تجربه بی سابقه ای از همبستگی و توزیع سرمایه را آغاز کرد که در سال 2005 شروع شد و نهایتا به 17 کشور در حوزۀ کارائیب و آمریکای مرکزی بسط یافت. پروژه ای که محصولات نفتی ارزان و شرایطی افسانه ای برای اعتبارات در اختیار کشورهای عضو قرار داده و به این ترتیب در زمانی که نفت به قیمت هر بشکه 100 دلار به فروش میرسید، ریسمان نجاتی را به سمت این کشورها انداخت.

تا سال 2006 واشنگتن مردم هائیتی را به علت دو بار انتخاب کردن آریستید (1999 و 2000) با دو کودتا (1991 و 2004) و دو بار اشغال توسط ارتشهای خارجی با حمایت سازمان ملل تنبیه نموده بود. مردم هائیتی توانسته بودند با انتخاب رنه پره وال (یک متحد قدیمی آریستید) به عنوان رئیس جمهور به نوعی وضعیتی از یک پات را برقرار کنند.

پره وال در روز سوگند خویش در 14 مه 2006 قرارداد پترو کارائیب را امضاء نمود که بنا بر اسناد دیپلماتیک محرمانه منتشر شده توسط ویکی لیکس خشم واشنگتن را برانگیخت (گزارش آن در سال 2001 در هائیتی لیبرته منتشر شد). بعد از دو سال مبارزه، پره وال سراجام موفق به دریافت نفت و اعتبارات ونزوئلا گردید اما واشنگتن ترتیب مجازات وی را نیز داد. متعاقب زلزلۀ 12 ژانویه 2010، پنتاگون، وزارت خارجه و بیل کلینتون به همراهی تعدادی از نوکرانشان در الیت هائیتی، عملا کنترل دولت هائیتی را به دست خود گرفتند و در روند انتخاباتی بین نوامبر 2010 تا مارس 2011، ژود سلستین کاندید مورد حمایت پره وال برای ریاست جمهوری را کنار زده و آدم خودشان میشل مرتلی را سر کار آوردند.

از 2011 تا 2016 مرتلی بخش اعظم حساب مالی معروف به صندوق پترو کارائیب را که از زمان ایجادش در سال 2008 هائیتی را سر پا نگه داشته بود، بالا کشید، صرف مخارج دیگر نمود و ریخت و پاش کرد. مرتلی همچنین این پول را صرف کمک به دست پرورده خود ژوونل مویزه نمود تا در 7 فوریه 2017 به قدرت برسد. از بخت بد مویزه (که همزمان با ترامپ به قدرت رسید)، او جز تلفات جانبی جنگ رو به شدت آمریکا بر علیه ونزوئلا بود.

ترامپ که در محاصرۀ باندی از آنتی کمونیستها قرار داشت، به فوریت بر اقدامات خصمانه بر علیه جمهوری بولیواری افزود و تحریمهای اقتصادی فراگیری را بر علیه دولت مادورو اعمال نمود. هائیتی تا آن زمان در پرداخت بدهی هایش به ونزوئلا تأخیر داشت، اما با تحریمهای آمریکا دیگر پرداخت صورتحسابهای پترو کارائیب برای آن امکان ناپذیر شد (یا بهانه ای طلائی به دست آنها داد که چنین ادعا کنند) و معامله پترو کارائیب عملا در اکتبر 2017 خاتمه یافت.

زندگی در هائیتی که تا آن زمان به اندازه کافی دشوار بود، اکنون دیگر غیر قابل پرداخت شده بود. با بسته شدن شریانهای نفت ونزوئلا، مأمور اجرای واشنگتن، صندوق بین المللی پول، به ژوونل اعلام کرد که وی باید قیمت سوخت را افزایش دهد که وی نیز در 6 ژوئن 2018 بدان دست زد. نتیجه این اقدام یک انفجار توده ای سه روزه بود که پیش پرده شورش جاری کنونی بود.

تقریبا در همان زمان جنبشی توده ای با شعار "پول پترو کارائیب کجاست؟" آغاز شد و هزاران تظاهر کننده خواستار روشن شدن سرنوشت 4 میلیارد دلار درآمدی شدند که هائیتی در دهه گذشته از محل پتروکارائیب دریافت کرده بود. درآمد صندوق پتروکارائیب قرار بود صرف ایجاد بیمارستان، مدرسه، راهسازی و پروژه های اجتماعی دیگر شود اما مردم عملا هیچ چیزی ندیدند. دو مورد تحقیق مجلس نشان داد که پولها به جیبهائی دیگر رفته بود.

اما آن قطره آبی که لیوان را سر ریز کرد چه بود؟ خیانتی بود که ژوونل مویزه بعد از آن همه همبستگی مثال زدنی به ونزوئلا کرد. در روز 10 ژانویه در یک رأی گیری سازمان کشورهای آمریکائی OAS هائیتی به نفع اقدام اسپانسور شده توسط آمریکا رأی داد که دولت مادورو را با وجود این که وی با دو سوم آراء برندۀ انتخابات  ماه مه سال گذشته شده بود، "غیر مشروع" اعلام می نمود.

هائیتیائی ها تا آن زمان از فساد غیر قابل مهار و تورم رو به آسمان و بیکاری به اندازه کافی خشمگین؛ و از وعده وعیدهای سالیانی دراز و از تحقیرها و خشونتهای نظامیان خارجی کلافه بودند. اما این خیانت سخره آمیز جنجالی ژوونل مویزه و هم پالکی هایش به خاطر جلب نظر واشنگتن برای کمک به آنها در مقابله با آتش رو به افزایش، آخرین قطره آبی بود که سرریز شد.

واشنگتن اکنون حیرتزده و در حالی که گزینه ای ندارد (و همچنین به علت درگیری های درونی) با وحشت شاهد فروپاشی نه چندان ناگهانی بنای پوسیده سیاسی و اقتصادی ای است در جریان 28 سال گذشته - از نخستین کودتا بر علیه آریستید در سال 1991 تا آخرین "کودتای انتخاباتی" سال 2017 که ژوونل را به قدرت رساند -  در هائیتی بر پا کرده است.

سفارت آمریکا مطمئنا به شکل تب آلودی در صدد پیدا کردن راهی برای وصله پینه کردن راه حلی برای بستن چاله ها با کمک سازمان ملل، سازمان کشورهای آمریکائی، برزیل، کلمبیا و نخبگان هائیتی است. اما نتایج چنین اقداماتی احتمالا دیرپا تر از نتایج اقدامات اواخر دهه 1980 نخواهند بود.

طنز واقعه این است که از قضا این همبستگی ونزوئلا بود که می توانست طوفان سیاسی ای را به عقب بیندازد که اکنون هائیتی را در می نوردد. این هم جور در می آید که تهاجم آمریکا بر علیه انقلاب بولیواری ونزوئلا زنجیره ای از نتایج غیر ناخواسته و پس زدن ها را به بار آورده است که از حس امتنان عمیق مردم هائیتی و قدردانی از مشارکت ونزوئلا در سرنوشت آنان بر میخیزد، به همانگونه که [از سوی دیگر] چاوز و مادورو نیز اغلب می گفتند که پترو کارائیب برای "بازپرداخت دین تاریخی ونزوئلا به مردم هائیتی" است.

https://haitiliberte.com/haitis-unfolding-revolution-is-directly-linked-to-venezuelas/