جرمن فارین پالیسی

مقامات عالیرتبه نظامی و کارشناسان در رابطه با مطالبات مبنی بر اعلام منطقۀ ممنوع پرواز در سوریه و ارسال موشکهای ضد هوائی به شبه نظامیان شورشی نسبت به وقوع یک جنگ آشکار هشدار می دهند. چنین مطالباتی از سوی سیاستمداران سرشناس آلمانی نیز عنوان شده است.

اعلام یک منطقۀ ممنوع پرواز بر آسمان سوریه آنچنان که رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا اظهار می دارد "ورود به جنگی بر علیه روسیه را الزامی خواهد کرد". دیمیتری ترنین، یک کارشناس مشهور و رئیس مرکز کارنگی در مسکو نسبت به این هشدار می دهد که چنانچه موشکهای ضد هوائی تحویل شورشیان شود سوریه به یک "میدان جنگ" بین روسیه و آمریکا بدل خواهد شد. به نظر ترنین جنگ قدرت در سوریه در عین حال نتیجۀ عروج مجدد روسیه در سالهای گذشته نیز هست که به مسکو اجازه آن را می دهد برای نخستین بار پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی خارج از مرزهای خویش دست به دخالت نظامی بزند و "انحصار عملی آمریکا در به کارگیری قهر در سطح جهانی" را در هم بشکند.

هدف مطالبه تشدید تحریمها آنچنان که در آلمان طرح می شود نیز، متوقف نمودن عروج مجدد مسکو و محافظت از هژمونی غرب است.

عروج مجدد روسیه

تحلیلی از دیمیتری ترنین نشان می دهد که خواست تحریمهای [بیشتر] بر علیه روسیه چگونه با عروج مجدد آن مربوطند. ترنین که یکی از معروفترین کارشناسان سیاست خارجی در روسیه است، در بهار امسال در مجلۀ آمریکائی فارین افیرز به طور موجزی عروج مجدد روسیه در وجوه نظامی اش را توصیف نمود.

بر اساس این تحلیل [این عروج] با ضد حمله ای شروع شد که نیروهای روسیه در آگوست سال 2008 بر علیه گلوله باران اوستیای جنوبی توسط نیروهای گرجی انجام دادند و سپس با در اختیار گرفتن کریمه - که خود در واکنش به سرنگونی قهرآمیز تحمیلی برلین و واشنگتن در اوکراین صورت گرفت – و حمایت موضعی از قیامهای شرق اوکراین ادامه یافت. ترنین با اشاره به جنگهای یوگسلاوی در سالهای دهه 1990 این ادعای رایج را در قلمرو افسانه سرائی قرار می دهد که روسیه نخستین دولتی است که بعد از سال 1990 با سیاست اعمال قدرت مسلحانه در اروپا نظم صلح آمیز تقریبا 25 ساله ای در اروپا را به هم ریخته است.

البته روسیه پس از آن که بدون هیچ شانسی از مقاومت محکوم به نظاره گری در مقابل یورش آلمانی –آمریکائی به یوگسلاوی در سال 1999 و همچنین جنگ آمریکا بر علیه عراق در سال 2003 بود، از زمان آغاز جدال اوکراین مجددا "از اراده لازم برخوردار و از نظر نظامی در موقعیتی است که بتواند با رقابت با ناتو برخیزد. روسیه به عنوان یک قدرت جدی نظامی به صحنۀ یوراسیا باز گشته است" [1].

انحصار قدرت آمریکا در هم شکسته است

آنچنان که ترنین تأکید می کند، مسکو با دخالت نظامی اش در سوریه در پائیز سال گذشته برای نخستین بار محدویتهای سیاست نظامی اش به انجام عملیات در چهارچوبهای درون مرزهای اتحاد شوروی سابق را کنار گذاشته است. به این وسیله نه تنها موفق به "یک بازگشت حیرت انگیز" در منطقه ای –یعنی خاورمیانه-  شده است که از آغاز سالهای 1990 نقشی در آن ایفا نمی کرد، بلکه فراتر از آن "انحصار اعمال قهر در سطح جهانی را که از زمان فروپاشی اتحاد شوروی در اختیار ایالات متحدۀ آمریکا بود در هم شکست".

اکنون مسکو در صدد تثبیت موقعیت خویش به عنوان یک ابر قدرت از جمله از طریق "قرار گرفتن در کنار آمریکا به عنوان شریک در چتر حمایتی یک روند دیپلماتیک در سوریه ظاهر می شود تا به جنگ خاتمه دهد". ترنین معتقد است که اگر روسیه موفق شود در آنجا اهداف سیاسی خود را متحقق کند، "آنگاه می تواند یاد بگیرد که چگونه قدرت نظامی اش را در سرتاسر جهان به طور مؤثری به کار بگیرد" و در هر موردی از موضعی برابر با آمریکا در مقابل آن ظاهر شود. اما اگر موفق به دستیابی به اهدافش نشود و یا در نتیجۀ این دخالتگری متحمل خسارات سنگین اقتصادی گردد، آنگاه عملیات نظامی کنونی اش فراتر از مرزهای اتحاد شوروی سابق موردی استثنائی باقی خواهد ماند [2].

قتل عامهای "مجاز در حقوق بین المللی"

این چشم انداز که روسیه با یک پیروزی بر شورشیان در حلب – که تا حدود هزار نفر از اعضاء القاعده در سوریه را نیز در بر می گیرد – بتواند به یک موفقیت اشتراتژیک دست یافته و از جسارت بیشتری برای فعالیت در صحنه های سیاست بین المللی برخوردار شود، در غرب به تلاشهای مأیوسانه ای انجامیده است که با فشار سنگین سیاسی جهت تحول را برگردانند تا روسیه را در قالب نقش محدودتری در تحولات سوریه عقب برانند. قربانیان غیر نظامی در حلب در خدمت این تلاشها قرار دارند.

اگر قدرتهای ناتو امرشان واقعا اجتناب از قربانیان غیر نظامی بود، فرصت به اندازه کافی در اختیارشان بود به طور مثال در افغانستان که در فاصلۀ سالهای 2008 تا 2015 بر اساس یک بررسی دانشگاه بوستون تنها در نتیجۀ حملات هوائی حداقل 1766 غیر نظامی به قتل رسیدند. علاوه بر آن در همان مقطع زمانی در افغانستان حداقل 2492 غیر نظامی در عملیات زمینی نیروهای ناتو و متحدان افغانی اش به قتل رسیدند.[3] به این باید چندین هزار غیرنظامی را نیز اضافه کرد که در عملیات آنتی تروریستی ایالات متحده و نیروهای پاکستانی متحد با آن به قتل رسیده اند.

دولت فرانسه اکنون خواهان تعقیب جنایتکاران جنگی از سوی دادگاه بین المللی است، اما البته بررسی این جنایات جنگی ادعائی و یا واقعی را فقط میخواهد به نیروهای نظامی روسیه و سوریه محدود کند. اما نه قربانیان غیر نظامی بمبهای بتون شکن در جنگ عراق در سال 2003 منجر به مجاهدتهای فرانسه برای کشاندن عاملان جنایت به دادگاه شدند و نه نابودی شهر فلوجه در عراق در سال 2004 که در آن بر اساس ارزیابی های صلیب سرخ حداقل 800 غیر نظامی کشته شدند و یا بمبارانهای بیمارستانها توسط بمب افکن های آمریکائی مانند مورد بیمارستان قندوز در اکتبر 2015.

دادگاه عالی آلمان حتی کشتاری به دستور یک سرهنگ آلمانی را که در نزدیکی قندوز در 4 سپتامبر سال 2009 واقع و  در آن حدود صد نفر غیر نظامی جان خویش را از دست دادند، با صراحت و مؤاکدا "مجاز در حقوق بین المللی" رده بندی کرد. [4].

تحریمهائی مانند دوران جنگ سرد

صداهای درخواست تشدید تحریمهای جاری روسیه به علت قربانیان غیر نظامی حلب در روزهای اخیر بلند تر شده اند. در روز 7 اکتبر رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان آلمان، نوربرت روتگن (حزب دمکرات مسیحی)، خواستار تحریمهای جدید بر علیه روسیه شده و آن را چنین مستدل نمود: "رها کردن سنگین ترین جنایات جنگی بدون عواقب و بدون تحریم یک افتضاح خواهد بود"[5]. البته با توجه به جنایات جنگی غربی ها این اظهارات بر روی یخ شکننده ای صورت می گیرند.

در همان روز المار بروک، رئیس [آلمانی] کمیسیون سیاست خارجی پارلمان اروپا (حزب دمکرات مسیحی) نیز به این خواست پیوست: اتحادیه اروپا باید از تحویل تکنولوژی مدرن به روسیه خودداری کند "همچنان که در زمان جنگ سرد این کار را کردیم". گزارشات درباره این که صدر اعظم آلمان خانم مرکل نیز به این مشی تمایل دارد، هنوز مورد تأئید قرار نگرفته اند.

اما سیاستمداران سوسیال دمکرات و بیش از همه وزرای خارجۀ سوسیال دمکرات کشورهای دیگر اتحادیۀ اروپا، از جمله لوگزامبورگ و اتریش، بر علیه این سیاست موضع گرفته اند. فشار برای اعمال تحریمها اما مورد پشتیبانی حزب سبزها است. رئیس فراکسیون پارلمانی این حزب، کاترین گورینگ اکارت، حتی هفتۀ پیش اظهار داشته بود که دولت آلمان "باید روال اعمال تحریمهای جدید بر علیه سوریه را به خاطر اعمال بربر منشانه اش در سوریه به راه بیندازد" [6]. آخر هفتۀ جاری او این خواست را مجددا مورد تأکید قرار داد و آن را با تقاضای برقراری یک منطقۀ ممنوعه پرواز [در سوریه] تکمیل نمود [7]. المار بروک سیاستمدار دمکرات مسیحی پیش از آن خواستار شده بود که کمکهای تسلیحاتی وسیع – و از جمله موشکهای ضد هوائی – در اختیار شورشیان قرار بگیرد.

شبهای بیخوابی

مقامات عالیرتبه نظامی و کارشناسان در مقابل این حدت یافتن درگیری آنگونه که سیاستمداران دمکرات مسیحی و سبزها خواستار آنند، هشدار می دهند. در رابطه با خواست اعلام منطقۀ ممنوعۀ پرواز بر فراز سوریه یا بخشی از آن مدت کوتاهی قبل جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا اظهار داشته بود که: " این به منزلۀ ورود به جنگ بر علیه سوریه و روسیه خواهد بود. این یک تصمیم اساسی است" [9].

در رابطه با احتمال ارسال موشکهای ضد هوائی به شورشیان نیز دیمتری ترنین از بنیاد کارنگی در مسکو هشدار می دهد که در این صورت سوریه به یک "میدان جنگ" بین آمریکا و روسیه بدل خواهد شد که در آنجا "نخست نایبین به سمت رؤسای طرف مقابل شلیک می کنند – منظور حملات شورشیان با موشکهای ضد هوائی به بمب افکنهای روسی و یا ضد حمله های دولت سوریه به حملات احتمالی آمریکائی ها است -، و بعد از آن رؤسا دیگر نه به سمت نایبین، بلکه به سوی همدیگر شلیک خواهند کرد" [10].

ترنین که یک کارشناس خونسرد است و به جنجالسازی تمایلی ندارد، می نویسد: "این یک چشم انداز خارق العاده آزار دهنده است که باید در مسکو و اشنگتن باعث شبهای بیخوابی برای مسئولین شود". در عوض اما در رسانه های غربی "روسیه پوتین" هر چه بیشتر همانطور برخورد می شود که "مثل دشمنان قدیمی آمریکا از اسلوبودان میلوسویچ یوگسلاوی تا صدام حسین عراق و تا معمر قذافی لیبی" و در شرق اروپا حتی "جنگنده های آمریکائی" مورد تشویق قرار می گیرند که "با روسها در می افتند و پیروز خواهند شد". ترنین با خونسردی نتیجه میگیرد: "تصور یک جنگ در سوریه بین ابر قدرتها چندان بیراهه نیست".

جرمن فارین پالیسی، 18 اکتبر 2016

ترجمه تحریریه امید

http://www.german-foreign-policy.com/de/fulltext/59463

[1], [2] Dmitri Trenin: The Revival of the Russian Military. In: Foreign Affairs, May/June 2016. S. 23-29.

[3], [4] S. dazu Die zivilen Opfer der Kriege.

[5] CDU-Politiker fordern Sanktionen gegen Russland. www.tagesspiegel.de 07.10.2016.

[6] Severin Weiland: Merkels Russland-Dilemma. www.spiegel.de 09.10.2016.

[7] Katrin Göring-Eckardt: Der Druck auf Assad und Putin muss wachsen. Frankfurter Allgemeine Zeitung 15.10.2016.

[8] CDU-Politiker fordern Sanktionen gegen Russland. www.tagesspiegel.de 07.10.2016. S. auch Raketen für den Jihad.

[9] Jonathan Marcus: Aleppo: Is a no-fly zone the answer? www.bbc.co.uk 11.10.2016.

[10] Dmitri Trenin: The Prospect of a Superpower War in Syria is Hardly Far-Fetched. carnegie.ru 05.10.2016.