توضیح سایت امید:

مطلب حاضر بخش دوم گزارش جرمن فارین پالیسی از تحولات بین المللی در رابطه با برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ است. جرمن فارین پالیسی در این گزارش چکیده ای از مطالبی را طرح می کند که ژان ماری گونو، رئیس اتاق فکر "گروه بین المللی بحران" در مقاله ای به بحث میگذارد. مواضع عمومی گونو در گزارش جرمن فارین پالیسی معلوم نمی شود. مقاله مورد بحث گونو اما از همان مشخصات عمومی مطالب مراکز بورژوائی غربی برخوردار است. هم همان ادبیات و تبلیغات ضد روسی و هم همان حواله دادن درگیریهای فرقه ای و مذهبی به عقب ماندگی های جوامع خاورمیانه، تماما در مقاله گونو نیز یافت می شوند. تأکید بر این نکته از آن رو حائز اهمیت است که همین گونو در ارزیابی از تأثیرات مداخلۀ نظامی روسیه در سوریه به این اعتراف می کند که " فعالیتهای دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ بخشا به علت دخالت نظامی روسیه ... سرعت یافته اند". به عبارت روشن تر، این دخالت نظامی نه تنها اوضاع را وخیم تر نکرده است، بلکه شانس پایان حمام خون پنج ساله سوریه و خاورمیانه را افزایش نیز داده است. برای هر ناظر بی غل و غشی از تحولات خاورمیانه لااقل این باید روشن باشد که دخالت نظامی روسیه به طور مستقیمی ارتجاعی ترین جبهۀ جنگ طلبان خاورمیانه را تضعیف کرده و حقیقتا در خود سوریه شانس نابودی دستجات جنایتکار اسلامی را قویا بیشتر کرده است.

این درست همان مقطعی است که در چپ ایران تبلیغات ضد روسی افزایش یافته است و بخش عمدۀ این چپ یا با به میان کشیدن نئوتزاریسم روسیه به مقابله تبلیغاتی با تحولات سوریه می پردازند و یا با اشک تمساح بشردوستانه و لق لقه کردن الفاظ توخالی در باب "جامعۀ انسانی" و "بشریت انساندوست" و امثالهم به انتقاد از بمبارانهای روسیه بر میخیزند. چپ ایران حتی با بورژواهائی مثل گونو هم همصدا نیست، با دست راستی ترین نئوکانها، با مک کین ها همصداست.

***************************************

رقم جنگها در سرتاسر جهان و تعداد قربانیان آنان در سال جاری باز هم افزایش خواهند یافت. اینها پیش بینی های یک دیپلمات در با نفوذترین مجلۀ سیاست خارجی آلمان است. بر اساس این اظهارات، در 5 سال گذشته "تعداد منازعات و همراه با آن تعداد قربانیان و فراریان افزایش یافته است". نشریۀ "سیاست بین المللی" با نگاهی به جنگهای جاری بر این تصور تأکید می کند که این روند "در سال جاری نیز ادامه خواهد یافت".

حقیقتا نیز خونین ترین جنگهای معاصر – در عراق، سوریه، لیبی، افغانستان و یا در جنوب سودان – یک نتیجۀ مستقیم یا غیر مستقیم قدرت طلبی غرب است که با دخالتهای نظامی و یا حمایتهای تخریبی از شورشیان هدف سرنگونی های پروغربی و یا تضعیف دولتهای غیر متمایل به همکاری را دنبال می کردند.

"سیاست بین المللی" برای آینده منازعات محتمل پیرامون چین را مورد مداقه قرار می دهد. اگر در سالهای عروج چین این توفیق به قدرتهای غربی دست نداد که با تحکیم پیوند جهان عرب سرشار از منابع زمینی با خویش برای نبرد آینده با چین آماده شوند، اکنون دیگر نشانه های این جنگ قدرت آشکارا ظاهر می شوند.

جنگ در حال گسترش

شمارۀ جدید نشریۀ "سیاست بین المللی" در مطلبی تحت عنوان "جنگهای سال 2016" به مهم ترین جدالهای نظامی معاصر می پردازد. مؤلف مقاله یک دیپلمات فرانسوی به نام ژان ماری گونو Jean-Marie Guéhenno است که در سالهای گذشته در پستهای مهمی در وزارت خارجه اشتغال داشت و اکنون ریاست اتاق فکر غربی "گروه بین المللی بحران International Crisis Group " را بر عهده دارد.

در مطلب آمده است که "جنگ در حال گسترش است. نگاهی به عقب این را نشان می دهد، چرا که از 5 سال قبل تعداد جنگها و همراه با آن قربانیان و فراریان افزایش می یابد. این وضع در سال جاری هم با جنگهای قدیمی و جدید ادامه خواهد یافت". [1] حقیقتا نیز کارشناسان در سال 2014 افزایشی 28 درصدی نسبت به سال 2013 را در تعداد قربانیان جنگ در خونین ترین 20 جنگ جاری مشاهده کرده اند. رقم قربانیان در این سال به 163،500 نفر رسید. [2] این گرایش کماکان ادامه دارد.

بدبینی به جاست

گونو نخست به جنگهای سوریه و عراق می پردازد. او می نویسد: "در سوریه سنگین ترین جنگ دوران ما در جریان است". البته فعالیتهای دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ "بخشا به علت دخالت نظامی روسیه و بخشا به علت عملیات تروریستی پاریس" سرعت یافته اند. با این که می توان امیدوار بود که آخرین ابتکارات مذاکراتی نهایتا به موفقیت بیانجامند، باز هم "دلایل بسیاری برای بدبینی وجود دارد".

آنچنان که گونو تأکید می کند، عراق نیز روی آرامش به خود نمی بیند. این وضعیتی است که از سال 2003 یعنی زمانی که یک ائتلاف به رهبری آمریکا به عراق حمله کرد تا در بغداد نیروهای طرفدار غرب را به قدرت برساند. سوریه نیز از زمانی غرق در جنگ شد که نیروهای غربی برای سرنگون کردن دولت و ایضا گذاشتن نیروهای طرفدار غرب بر مصدر امور شروع به حمایت از بخشهائی از اپوزیسیون کردند.

کارشناسان تعداد افرادی را که در عراق از سال 2003 در نتیجۀ جنگ جان خویش را از دست داده اند بالغ بر یک میلیون نفر برآورده می کنند. [3] در سوریه تاکنون بیش از 300 هزار نفر قربانی جنگ شده اند. بیش از 10 میلیون نفر نیز علاوه بر آن یا مجبور به ترک کشور شده و یا در درون کشور از خانه و کاشانه شان فرار کرده اند.

جنگجویان و اسلحه ها

وضعیت در لیبی نیز بر اساس اظهارات گونو دراماتیک است. از زمانی که ناتو در سال 2011 از طریق جنگ دولت را ساقط کرد – تا در آنجا نیز نیروهای طرفدار غرب را سر کار بیاورد – لیبی در حال از هم پاشیدن است. اطلاعات قابل اعتمادی در زمینه قربانیان جنگ در لیبی در دسترس نیست. قربانیان جنگ در سال وقوع آن یعنی 2011 بین رقم 2000 نفر (سازمان بهداشت جهانی) تا 25 هزار نفر (بر اساس آمار اپوزیسیون سابق قذافی) تخمین زده می شوند. برای زمان بعد از آغاز جدالهای سال 2013 از حدود 5 هزار قربانی قابل اثبات سخن به میان می آید. رقم قربانیان احتمالا بسیار بیشتر از اینهاست. صدها هزار نفر نیز علاوه بر آن در حال فرارند.

گونو می نویسد: "هجوم کنترل نشده جنگجویان و اسلحه ها" ئی که در سقوط قذافی شرکت داشتند "در کل حوزۀ ساحل، از جمله در مالی و در دهانه دریای چاد به تشدید تنازعات منجر شد". در مالی اصولا ورود شبه نظامیان شدیدا مسلح اصولا عامل به راه افتادن جنگی بود که هنوز هم ادامه دارد. [4] در دهانه دریای چاد – شمال نیجریه و بخشهائی از کامرون، نیجر و چاد – بوکوحرم از تسلیحات جنگی لیبیائی نفع می برد. در تمام این کشورها پایانی برای جنگ متصور نیست.

شبکه های ترور، سودبران وقایع

اگر این جنگها ناشی از تهاجمات مستقیم نظامی (عراق، لیبی) و یا حمایت تخریبگرانه از یک طرف جنگ (سوریه) هستند، که توسط قدرتهای غربی برای  بر سر کار آوردن نیروهای متمایل به همکاری با غرب در کشورهای مربوطه صورت گرفته اند، جنگ دیگری که گونو در مقاله اش از آن یاد می کند با حمایت غرب در حال انجام است: جنگ یمن. این جنگی است که عربستان در مارس 2015 آن را آغاز کرد تا رقیب خود ایران را تضعیف کند.

گونو تأکید میکند که ریاض در این میان از سوی آمریکا و انگلستان مورد حمایت قرار می گیرد و علاوه بر آن قادر است با سلاحهای آلمانی جنگ را به پیش ببرد [5]، که برلین با آنها متحد سعودی اش را بر علیه ایران تسلیح کرده است. [6] در مقاله آمده است که "این جنگ تاکنون تخمینا 6000 قربانی داشته است که نیمی از آن غیرنظامیان بوده اند. بیش از 2 میلیون خانه هایشان را از دست داده اند و 120 هزار نفر دیگر مجبور به ترک کشور شده اند". بسیاری از آنان به سومالی رفته اند که از امنیتی بیشتر از یمن برخوردار است.

در مقاله آمده است که: "علاوه بر اینها جنگ زیرساختهای یمن را که پیش از آن نیز متزلزل بودند، نابود کرده است، شکافهای سیاسی را تعمیق نموده و فضای مناسبی را برای تعصبات مذهبی ایجاد کرده است که در اینجا تا آن زمان ناشناخته بود". و بالاخره این که جنگ در "موفقیت شبکه های ترور القاعده و داعش" مؤثر بوده است.

جهادی ها در حال رشد

گونو در کنار جنگهای جهان عرب، افغانستان را نیز ردیف می کند. در آنجا غرب پیش از آن و در سالهای دهه 1980 مشارکت تعیین کننده ای در نابودی کشور داشته است. [7] از سال 2001 تاکنون بر اساس اظهارات ناظرین حداقل 220 هزار نفر قربانی عملیاتهای جنگی شده اند. [8] افغانستان تقریبا به طور کامل نابود شده است. او نتیجه میگیرد: 14 سال پس از لشگرکشی ای که قرار بود القاعده را محو و طالبان را از قدرت دور نگه دارد، طالبان اکنون از قدرت رزمی بالائی برخوردارند و القاعده در افغانستان پا برجا مانده و داعش نیز جای چای خود را محکم می کند".

در اینجا نیز انگیزه های ژئواستراتژیک غرب دلیل جنگ بود: اگر دهم شکستن نفوذ اتحاد شوروی هدف دخالت پنهانی  سالهای دهه هشتاد بود، در سال 2001 هدف روی کار آوردن نیروهای طرفدار غرب در کابل بود.

عملیات بزرگ ژئواستراتژیک

یک نتیجۀ غیر مستقیم تلاشهای غرب برای تأمین هژمونی نیز جنگ در جنوب سودان است. آنچنانکه گونو می نویسد این جنگ "در دو سال گذشته به قیمت جان دهها هزار نفر تمام شد و بیش از 2،4 میلیون نفر"، یعنی یک پنجم کل جمعیت کشور، "را به فرار واداشته است".

شبه نظامیان جنوب سودان که قساوتهای آنان ورد زبان شد، کاملا دچار تشتت اند. گونو می نویسد: "امروز بیش از 24 گروه مسلح در کشو هست که رقم رو به افزایشی از آنان نه به دولت و نه به گروههای مهم اپوزیسیون تعلق ندارند. تهدید آن وجود دارد که این جدال به یک جنگ چندجانبه منجر شود".

ناظران سالها پیشدر این باره هشدار داده بودند، یعنی هنگامی که دولت آلمان در موقعیتی راهبردی مشغول آماده سازی جدائی جنوب سودان از سودان بود و در این کار موفق نیز شد. در این مورد علت تحول تلاش غرب برای تقویت مواضع خویش بود: مناطق سرشار از منابع زمینی سودان که از سالهای 1990 در جدال با غرب قرار داشت، باید از این کشور جدا و خود سودان باید به زانو در می آمد.

برلین و واشنگتن میخواستند جنوب سودان را در یک عملیات بزرگ ژئواستراتژیک با کشورهای طرفدار غرب "جامعۀ شرق آفریقا EAC " [شامل بوروندی، کنیا، روآندا، تانزانیا و اوگاندا] متصل کنند. [9] حالا این مردم جنوب سودان هستند که عواقب بازیهای ژئواستراتژیک ترانس آتلانتیک را باید تحمل کنند.

حلقۀ آتشی به دور چین

تصور گونو مبنی بر این که تعداد منازعات و جنگها کماکان افزایش خواهد یافت بر مشاهدات وی در محیط پیرامونی بلاواسطه چین استوار است. اگر منازعات تاکنونی در موارد متعددی نتیجۀ تلاشهای غرب برای تقویت مواضع قدرت خویش در سطح جهانی است، در شرق آسیا نیز در این فاصله جدال با چین آشکارا ظاهر می شود. امری که سازمان دهندگان کنفرانس امنیتی مونیخ نیز نسبت به آن هشدار داده اند. [10]

گونو گزارش می دهد که تحریکات قوای نظامی آمریکا در آبها و در هوا در سال گذشته سبب افزایش آشکار تشنجات شده اند. اظهارات رئیس جمهور آمریکا مبنی بر سرمایه گذاری به مبلغ 250 میلیون دلار در افزایش "امنیت دریائی" ویتنام، اندونزی، مالزی و فیلی پین، باعث گسترش منازعه شده است. کشمکشهای پیرامون چین هر چه بیشتر مورد توجه سیاست خارجی برلین نیز قرار می گیرند. مدتها قبل در پایتخت آلمان از ایجاد "حلقۀ آتشی به دور چین" صحبت می شد. [11]

اگر در سالهای عروج چین این توفیق به قدرتهای غربی دست نداد که در خاورمیانه و نزدیک با تأمین موقعیت مناسبی در جنگ قدرت بر علیه چین برای مصافهای آینده آماده شوند، اکنون سازمان دهندگان کنفرانس امنیتی مونیخ برای آینده حتی یک "منازعۀ مسلحانه" با رقیب قدرتمند غرب را دور از انتظار نمی دانند. [12]

جرمن فارین پالیسی

12 فوریه 2016

ترجمه تحریریه امید

http://www.german-foreign-policy.com/de/fulltext/59307

http://politik-im-spiegel.de/die-groen-mchte-und-ihre-kriege-ii/

[1] Zitate hier und im Folgenden: Jean-Marie Guéhenno: Die Kriege des Jahres 2016. Von Afghanistan bis zum Tschadsee-Becken. zeitschrift-ip.dgap.org 12.01.2016.

[2] Death Toll in 2014’s Bloodiest Wars Sharply Up on Previous Year. www.projects21.com.

[3] IPPNW: Body Count. Opferzahlen nach 10 Jahren „Krieg gegen den Terror“. Irak – Afghanistan – Pakistan. Berlin, September 2015.

[4] S. dazu Ein Feuerring bis Mali und Ein neuer Schwerpunkt in Afrika.

[5] S. dazu In Flammen, In Flammen (II) und In Flammen (III).

[6] S. dazu Blutiges Bündnis (II).

[7] S. dazu Auf die Flucht getrieben (II).

[8] IPPNW: Body Count. Opferzahlen nach 10 Jahren „Krieg gegen den Terror“. Irak – Afghanistan – Pakistan. Berlin, September 2015.

[9] S. dazu Das Wirken der Geostrategen und Auf die Flucht getrieben (III).

[10] S. dazu Die großen Mächte und ihre Kriege (I).

[11] S. dazu Ein Feuerring um China (II) und Deutschland im Inselstreit.

[12] Munich Security Report 2016. Boundless Crises, Reckless Spoilers, Helpless Guardians. www.securityconference.de.