رابرت بر

ترجمه تحریریه امید

توضیح سایت امید: مطلب حاضر ترجمه مصاحبه ای است که توسط نشریه اینترنتی تله پولیس با رابرت بر، جاسوس سابق سیا در خاورمیانه صورت گرفته است. ترجمه این مطلب حاضر به معنای توافق با جزئیات تحلیل رابرت بر نیست. با این حال بر در تحلیلش بر نکاتی انگشت می گذارد که واقعیتهای تحولات منطقه را بسیار بیشتر منعکس می کنند تا شبه تحلیل ها و پروپاگاند دولتی و اپوزیسیونی ایران. واقعیاتی از قبیل پرو آمریکائی بودن بورژوازی ایران (یا به قول بر "جامعۀ ایران")، تغییر جهت استراتژیک سیاست خاورمیانه ای آمریکا به زیان عربستان و به نفع ایران. برخی از جوانب مهم دیگری از قبیل ژئوپلیتیک جهانی و نقش تقابل آمریکا با روسیه وارد تحلیل بر نمی شوند و همچنین در مواردی مثل نفع بردن سپاه پاسداران از تحریمها تحلیل او نیز بیشتر به پروپاگاند اپوزیسیون شباهت پیدا می کند که حجم عظیم ثروت اندوزی "بخش خصوصی" کاخ نشین را در پرتو نقش اقتصادی سپاه پاسداران از دید پنهان می کند.  با این حال نظرات بر از این نظر حائز اهمیت است که نگرش بخش وسیعی از الیت حاکم آمریکا در زمینه سیاست خاورمیانه ای آمریکا و گسست از سیاست نئوکنسرواتیسم دوران بوش را نمایندگی می کند و در مدتهای اخیر در سطوح مختلفی نیز بازتاب داشته اند.

 **************************************** 

توضیح تله پولیس: رابرت بر Robert Baer جاسوس سابق سیا و کارشناس خاورمیانه از سال 1976 تا 1997 برای سیا کار میکرد. او به عنوان جاسوس در بسیاری از کشورهای خاورمیانه حضور داشت و زبانهای عربی و فارسی را سلیس حرف می زند، چیزی که وی را از بسیاری از کارشناسان دیگر خاورمیانه متمایز میکند. ارزیابی های تیز و قطبی او از موقعیت منطقه خالی از مناقشه نیستند، اما ارزیابی هائی هستند همیشه جالب و راهنما. تله پولیس با او درباره تأثیرات توافقنامه وین بر مناسبات قدرت و ائتلافهای خاورمیانه و نزدیک گفتگو داشته است.

-          آیا شما توافقنامه وین را که بعد از سالها مذاکره به دست آمده است برشی تاریخی در رابطه با آینده منطقه می دانید؟

بر: واقعا. توافقنامه وین نه تنها ایران ، بلکه تمام منطقه خاورمیانه و نزدیک را تغییر خواهد داد. ایران به طور آشکاری از نفوذ بیشتری برخوردار خواهد شد که با ظرفیت سیاسی، جغرافیائی و فرهنگی آن متناسب خواهد بود. تقریبا میتوان از یک رنسانس نفوذ قدیمی ایران در منطقه ای که صدها سال است در سلطۀ عربها قرار دارد سخن گفت. برای واشنگتن این نیز مهم است که آنتی آمریکانیسم مدتهاست در ایران به گذشته تعلق دارد؛ هیچ جامعۀ اسلامی ای در خاورمیانه به اندازه جامعۀ ایران پرو آمریکائی نیست.

-          توافق بر نیروهای رادیکال در تهران چه تأثیری خواهد گذاشت؟

بر: از اهمیت رادیکالها کاسته خواهد شد، چرا که آنها از تحریمها نفع میبرند. سپاه پاسداران، در کنار قاچاقچیان عادی، در این مدت ثروت اندوزی کرده اند. تا جائی که به رهبر انقلاب، خامنه ای، برمیگردد، علیرغم مخالف خوانیهای رتوریک، بدون او پیشرفت در مذاکرات حاصل نمی شد. اینجا یک پراگماتیسم بالغ خودش را نشان می دهد که البته در نتیجه فشار جامعۀ ایران شکل گرفته است که مدتهاست گرایش به لیبرالیته و بیشتر باز بودن دارد. خامنه ای تشخیص داده است که ایران هنگامی قادر خواهد بود در عرصۀ سیاست خارجی نیرومندتر ظاهر شود که جدالهای داخلی بین رژیم و جامعۀ خواهان آزادی بیشتر حل شده باشد. پرزیدنت روحانی هم برنامه های اصلاحی خود ر راحت تر به پیش خواهد برد.

-          و از نفوذ عربستان سعودی کاسته خواهد شد؟

بر: درست است. در واشنگتن هم بالاخره فهمیده اند که عربستان سعودی محیط پیرامونش را به یک ویرانۀ وهابی تبدیل می کند و این سیاست کمتر و کمتر با منافع غرب سازگار است. ایران به عنوان وزنه ای مقابل عربستان مورد نیاز است و همچنین در جنگ بر علیه "دولت اسلامی" (داعش) که هواپیماهای جنگی آمریکائی با سربازان تحت هدایت ایران بر روی زمین فی الحال در حال همکاری با یکدیگر نیز هستند. عربستان سعودی تنها در اثر اشتباه محاسباتی غرب و در نتیجۀ تسلیح رژیم ریاض توانست اینچنین نیرومند نفوذ خود را گسترش دهد.

-          به چه دلیل دید آمریکا نسبت به ایران تغییر کرد؟

بر: اولا ناشی از این درک که سیاست تاکنونی خاورمیانه ای واشنگتن شکست خورده است. آمریکا مسئول 90 درصد هرج و مرج کنونی در منطقه است. آن "چراغ روشن دمکراسی" که زمانی جورج بوش از آن رجز می خواند چه شد؟

دوم به دلیل منافع اقتصادی. شرکتهای آمریکائی مدتهاست که صف بسته اند، چرا که اقتصاد ایران، و بیش از همه صنعت نفت آن، باید به فوریت مدرنیزه شود.

و سوم به دلیل نوعی استهلاک و فرسودگی نظامی آمیخته با میل آمریکائیها برای بیرون کشیدن خود از خاورمیانه.

-          پس آیا ایران حالا تبدیل به یک ابر قدرت می شود؟ آنطور که شما در کتابتان "شیطانی که ما می شناسیم" تحلیل می کنید؟

بر: لااقل به یک ابرقدرت منطقه ای. ایران همین الآن نیز از نفوذ عظیمی در منطقه برخوردار است، از خلیج فارس تا دریای مدیترانه، در عراق، سوریه، یمن و در افغانستان. افول عربستان که دیگر نمی توان مانع آن شد، موقعیت تهران را تقویت خواهد کرد. در مقایسه با کشورهای همسایه اش، ایران یک جزیرۀ ثبات در این منطقۀ ناآرام است. کشوری است با ظرفیتی عظیم که تاکنون به کار گرفته نشده است، با مرزهای طبیعی، ساختار باثبات دولتی و ارتشی نیرومند. [توضیح امید: به نظر میرسد که "منابع طبیعی" درست باشد و نه "مرزهای طبیعی"]

-          تأثیر توافق بر جنگ داخلی در سوریه چه خواهد بود؟

بر: مثبت. ایران به مثابه ابرقدرت منطقه، اکنون می تواند مستقیما با غرب به یک راه حل سیاسی دست بیاید، بدون اسد. البته توافق اتمی به تنهائی به صلح در منظقه منجر نخواهد شد چرا که رابطه ایران با اسرائیل حل نشده باقی می ماند. اینجا تهران در مقابل این مصاف قرار دارد که پروپاگاند ضد اسرائیلی اش را کاهش دهد و به عنوان عاملی تعدیل کننده بر حزب الله در جنوب لبنان تأثیر بگذارد.

-          آیا اور شلیم به این راضی خواهد شد؟

بر: در اسرائیل هم این درک شکل گرفته است که داعش در مرزهای اسرائیل خطر بسیار بزرگتری است از رژیم اسد. در سطوح بالای سازمان اطلاعات اسرائیل هیچگاه توافق آنچنانی با ارزیابی های نتانیاهو درباره خطر ایران وجود نداشت.

منبع: تله پولیس، 18 ژوئیه 2015

http://www.heise.de/tp/artikel/45/45470/1.html