با شروع دور جدید درگیریها در جنگ داخلی لیبی حوزۀ نفودی و راهبردی برلین و اتحادیۀ اروپا در خطر محو شدن کامل قرار گرفته است. بخصوص دولت آلمان، که در سالهای قبل تلاشهای خود را بر روی تشکیل دولت وفاق ملی [کنونی] متمرکز کرده بود، دولتی که اکنون نیروهای نظامی اش بنابر مشاهدات، در مقابل نیروهای مسلح تحت فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر، که از شرق لیبی میآیند، در حال به فرار از طرابلس، پایتخت کشور میباشند. علاقۀ برلین و بروکسل نیز در حقیقت در گذشته تنها معطوف به ایجاد یک مرکز قدرتمند برای دفع پناهندگانی که بسوی اروپا در حرکتند، بود: بنابر نظر کارشناسی یک صاحب نطر از موسسۀ تحقیقاتی علم و سیاست در برلین (اتاق فکر نیمه رسمی دولت آلمان- اس وی پی) تمام اقدامات تا کنونی نیز برلین و بروکسل در واقع بر خلاف راستای پیشبرد اقدامات لازم برای "بازسازی" دولتی با عملکرد، بلکه تنها و تنها در خدمت پیشبرد این هدف [تشکیل سدی برای دفع پناهندگان] بوده است.  غرب نه تنها پشت این دولت را خالی کرد، بلکه هر جا که برایش ممکن بود، در کار این دولت خرابکاری نیز کرد. بدین ترتیب این دولت عملا زیر نظارت غرب تبدیل به لاشۀ مناسبی برای کرکسهای باندهای مافیائی گردید. پاریس حتی از این نیز فراتر رفته و با اعتقاد به بی شانسی دولت وفاق ملی، خیلی زودتر شروع به حمایت فعال از گروه های مسلح تحت فرماندهی ژنرال حفتر نمود، تا این بار و برای دومین بار بعد از اولین تلاش نسبتا نافرجام فرانسه در سال 2011 برای تثبیت نفوذ خود در لیبی، برگهای برنده را نزد خود داشته باشد.         

پوشالی و بدون اقتدار

ناظران اوضاع در لیبی از سال 2016 بشدت از سیاستهای منفی قدرتهای غرب در قبال دولت وفاق ملی لیبی انتقاد میکردند. غرب رسما ادعا میکرد، با تلاش در مورد وحدت در چهارچوب سازمان ملل، نیروهای متخاصم در لیبی را به سوی اتحاد کشوری سوق دهد. اما ولفرام لاخر کارشناس بنیاد علم و سیاست (SWP اتاق فکر نیمه رسمی دولت آلمان) در همان سال هشدار داد که غرب که مسئول پیشبرد مذاکرات مربوط به صلح در لیبی میباشد، فقط  هدف تشکیل "دولت وفاق ملی" با هر بهائی را تعقیب میکند، و از این طریق تنها میخواهد با برسیمت شناختن این دولت [صرفنظر از ناکارآئی آن] در محافل بین المللی، بهانه ای برای مشروعیت بخشیدن به مداخلۀ مستقیم نظامی غرب، به بهانۀ ضعف این دولت در مبارزه با داعش را بدست آورد. (1) نقش اصلی در اجرای این نقشه را مارتین کوبلر یکی از تواناترین دیپلماتهای برجستۀ آلمانی، (2) که در تاریخ 4 نوامبر 2015 برای این ماموریت انتخاب شد، بعهده گرفت. وی وظیفۀ تشکیل این "دولت وفاق ملی" را بعهده گرفت. پافشاری غرب برای تشکیل "دولت وفاق ملی" به دو دلیل معین بود: اولا این دولت [ضعیف] میبایستی به تمایل شدید آمریکا برای تشکیل پایگاه های نظامی در لیبی بخاطر مبارزه با داعش رسیمت جواب مثبت داده و آنرا برسمیت بشناسد؛ و از سوی دیگر در مورد حفظ منافع آلمان و ایتالیا برای دفع و جلوگیری از ورود پناهندگان به اروپا فعال شود.   

گروه های مسلح مافیائی

دولت وفاق ملی لیبی که در سال 2016 زیر نظر مستقیم کوبلر دیپلمات آلمانی بطور تشریفاتی زمام امور را بدست گرفت، از همان ابتدای شروع بکار خود در طرابلس، بخاطر فقدان هر گونه پایگاه اجتماعی و مقبولیت توده ای، درگیر مشکلات زیادی گردید. از همان ابتدای کار حیطۀ تسلط این دولت تنها به چند ساختمان پیرامونی مرکز نیروی دریائی لیبی واقع در طرابلس محدود بود. این دولت در طول زمان و در همکاری تنگاتنگ با باندهای مسلح حاکم در پایتخت توانست حوزۀ حکومتی خود را مقداری گسترش دهد. در غرب اما با کمال میل افسانۀ تحکیم و گسترش تدریجی حیطۀ حاکمیت این دولت تعریف میشد. اما واقعیت درست بر خلاف این داستانسرائی بود. آقای لاخر، کارشناس بنیاد علم و سیاست در سال گذشته نتیجه گیری کرده بود که "دولت وفاق ملی" تنها به یک روبنای پوشالی منحصر شده است. در ورای این پوشش باندهای مسلح و نوچه ها و دست نشانده هایشان همۀ امور را در دست دارند. (3)  از آنزمان تا کنون عملا در پایتخت یک شبکۀ مافیائی در هم تنیده از باندهای مسلح تمام امور در سیاست، اقتصاد و نظم عمومی را تحت کنترل خود قرار داده است و در درگیریهای سال 2017 نیز آن دسته از نیروهای سیاسی را که اسما در قدرت بوده ولی  عملا فاقد هر گونه قدرت واقعی بودند، را نیز فراری داد. در همان سال لاخر هشدار داد: غرب و سازمان ملل حداکثر در پایتخت میتوانند در امور تاثیراتی داشته باشند و غرب الزاما بایستی در سیاست خود در لیبی تجدید نظر کند. (4)

عروسک دست نشاندۀ اروپائیان

کار به آنجا هم نکشید. غرب که فقط به حفظ منافع خود میاندیشید و در فکر تعقیب اهداف مورد نظر خویش بود، از این دولت تنها بعنوان پوششی برای پیشبرد سیاستهای خود سوء استفاده کرده و در حقیقت نیز عملکردی  در راستای تضعیف هر چه بیشتر آن داشته اند. بنا بر اطلاعات SWP ایالات متحدۀ امریکا نیز در مبارزۀ خود با داعش این نیروهای نزدیک به دولت را  بعنوان پیاده نظام به کار نگرفتند، بلکه با تصورات واهی در مورد تعهد نیروهای مسلح مصراته به دولت، آنها را به خدمت گرفتند. وفاداری این گروه ها به دولت تنها در برهه های زمانی بسیار کوتاهی قابل مشاهده بود. اتحادیۀ اروپا نیز با ادعای همکاری با نیروهای هم پیمان با دولت وفاق ملی در سطوح محلی و "بمنظور همکاری مشترک در زمینۀ جلوگیری از  مهاجرت در آبهای ساحلی لیبی"در واقع در تثبیت موقعیت و تقویت این باندهای جنایتکار محلی کارنامۀ منفی از خود بجای گذاشته است. این حکم نابود کننده را بنیاد تحقیقاتی علم و سیاست در برلین صادر کرده است.  در سطح ملی نیز این دولت بی خاصیت عملا بایستی از خود در مقابل تهمت "عروسک دست نشاندۀ اروپائیان" دفاع کند. این اتهام باقیماندۀ مشروعیت این دولت را نیز از بین برده است. در ماه ژوئیه سال قبل SWP به این نتیجه رسید: " در این بین تمرکز تمام سیاست اروپا در برابر لیبی معطوف به جلوگیری از ورود پناهندگان به اروپا باعث گردیده که مهمترین هدف اعلام شده از فراخوان این دولت، یعنی ساخت دولتی با عملکرد واقعی نه تنها به فراموشی سپرده شود، بلکه عملا نیز در ضدیت با آن عمل شود." (6)  

ژنرال و نفت

هر چند که دولت کنونی در طرابلس از جانب قدرتهای غربی به حکومت نشانده شد، همین قدرتها از زمان شروع به کار این دولت زیر پای آنرا خالی کردند. حال این دولت در مقابل هجوم نیروهای ارتش ملی (اِل اِن آ) تحت فرماندهی ژنرال حفتر قرار گرفته است. در سال 2014 حفتر نیروهای جهادی در شرق لیبی را سرکوب کرده و در سال 2016 مهمترین چاههای نفتی لیبی را نیز به تصرف خود درآورده است. (7) در شروع سال جاری نیز این نیروها بخشهائی از جنوب لیبی، منجمله بزرگترین حوزۀ نفتی در لیبی بنام "شارارا" را نیز به تصرف خود درآورده اند. استخراج نفت در این حوزه تحت کنترل کنسرسیوم مشترکی از شرکت ملی نفت لیبی (نوک)، کنسرن بین المللی توتال از فرانسه، شرکت اتریشی آو اِم وی، راپسول اسپانیائی و شرکت نروژی اِکوینور قرار دارد. (8) از آنجائی که نیروهای حفتر نه تنها با نیروهای جهادی، بلکه علیه سایر نیروهای طرفدار اسلام سیاسی، مثل اخوان والمسلمین نیز میجنگند،  از مدتها قبل از جانب مصر و امارات متحدۀ عربی حمایت میشوند. نیروهای فرانسوی نیز از آغاز سال میلادی 2016 دوشادوش واحدهای نظامی ژنرال حفتر شروع به فعالیت مشترک نظامی کرده اند.(9) در آخرین موضع گیری رسمی وزیر امور خارجۀ فرانسه، مراتی خوشنودی خود را از تصرف مناطق جنوبی لیبی بوسیلۀ واحدهای نظامی (اِل اِن آ) اعلام کرد. (10) حتی روسیه نیز از ژنرال حفتر حمایت هائی بعمل آورد.

اهداف جنگ

فرانسه از مدتها قبل با در نظر گرفتن ناروشنی آیندۀ دولت وفاق ملی مورد حمایت برلین و بروکسل، با حمایت از حفتر تصمیم به تعقیب منافع خود گرفته و شروع به خرابکاری در امور دولت وفاق ملی کرد. در صورت موفقیت حفترفرانسه میتواند بر روی نفوذ بالای خود در تعیین سیاستهای آیندۀ لیبی حساب باز کند. فرانسه همانند سارکوزی، که در سال 2011 با هدف بدست آوردن نفوذ بالا در لیبی، در صدر نیروهای جنگ افروز غربی حملات خودسرانۀ هوائی بر علیه معمر القذافی را شروع کرد، امروزه نیز با این سیاست دخالتگرانه هدف گسترش نفوذ خود در شمال آفریقا و دسترسی آزادانه به دخایر نفتی لیبی را تعقیب میکند. گزارش تحقیقاتی پارلمان انگلیس که در پی مکالمات با نیروهای سازمان امنیت فرانسه ارائه شده است، از اهداف پشت پردۀ فعالیتهای فرانسه در لیبی پرده برداری میکند. [گزارش جرمن فارین پالیسی (11)] . جنگ ویرانگر و خانمانسوز امروز در لیبی، که نیروهای ارتش آلمان و مرکز فرماندهی ناتو نیز در آن درگیرند، نتیجۀ عملی و تبعی دخالت گریهای نظامی و بمبارانهای همین کشورها است.

جرمن فارین پالیسی

ترجمه سعید عطاپور

 09.04.2019

https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/7909/

[1] "Große Gefahr, dass die Lage sich verschlimmert". www.deutschlandfunk.de 14.12.2015. S. dazu Krieg um die Gegenküste.

[2] Außenminister Steinmeier zur Ernennung von Martin Kobler zum Sondergesandten und Leiter der UN-Unterstützungsmission in Libyen. www.auswaertiges-amt.de 04.11.2015.

[3], [4] Wolfram Lacher: Das Milizenkartell von Tripolis. SWP-Aktuell Nr. 28. Mai 2018.

[5], [6] Wolfram Lacher: Libyen: Die Wette, die nicht aufging. In: Muriel Asseburg, Wolfram Lacher, Mareike Transfeld: Mission Impossible? UN-Vermittlung in Libyen, Syrien und dem Jemen. SWP-Studie 12. Juli 2018. S. 15-28.

[7] S. dazu Vor der dritten Niederlage.

[8] General Haftar erobert Libyens größtes Ölfeld. derstandard.at 11.02.2019.

[9] Wolfram Lacher: Libyen: Die Wette, die nicht aufging. In: Muriel Asseburg, Wolfram Lacher, Mareike Transfeld: Mission Impossible? UN-Vermittlung in Libyen, Syrien und dem Jemen. SWP-Studie 12. Juli 2018. S. 15-28.

[10] Neuer Bürgerkrieg in Libyen befürchtet. Frankfurter Allgemeine Zeitung 06.04.2019.

[11] S. dazu Deutschlands Kriegsbilanz (III).

 ern konstatiert (german-foreign-policy.com berichtete [11]). Mit diesem Krieg, an dem sich auch deutsche Soldaten in NATO-Hauptquartieren beteiligten, haben die westlichen Mächte Libyen in seine heutige fatale Situation gebombt: Ihrem Militäreinsatz verdankt das Land letztlich den Bürgerkrieg.

[1] "Große Gefahr, dass die Lage sich verschlimmert". www.deutschlandfunk.de 14.12.2015. S. dazu Krieg um die Gegenküste.

[2] Außenminister Steinmeier zur Ernennung von Martin Kobler zum Sondergesandten und Leiter der UN-Unterstützungsmission in Libyen. www.auswaertiges-amt.de 04.11.2015.

[3], [4] Wolfram Lacher: Das Milizenkartell von Tripolis. SWP-Aktuell Nr. 28. Mai 2018.

[5], [6] Wolfram Lacher: Libyen: Die Wette, die nicht aufging. In: Muriel Asseburg, Wolfram Lacher, Mareike Transfeld: Mission Impossible? UN-Vermittlung in Libyen, Syrien und dem Jemen. SWP-Studie 12. Juli 2018. S. 15-28.

[7] S. dazu Vor der dritten Niederlage.

[8] General Haftar erobert Libyens größtes Ölfeld. derstandard.at 11.02.2019.

[9] Wolfram Lacher: Libyen: Die Wette, die nicht aufging. In: Muriel Asseburg, Wolfram Lacher, Mareike Transfeld: Mission Impossible? UN-Vermittlung in Libyen, Syrien und dem Jemen. SWP-Studie 12. Juli 2018. S. 15-28.

[10] Neuer Bürgerkrieg in Libyen befürchtet. Frankfurter Allgemeine Zeitung 06.04.2019.

[11] S. dazu Deutschlands Kriegsbilanz (III).